Έχουν καεί αμπελώνες; Ισχύει ότι τα αμπέλια λειτουργούν ως αντιπυρικές ζώνες; Έχουν πάθει ζημιές τα οινοποιεία; Θα επηρεαστεί ο τρύγος και κατ’ επέκταση η φετινή παραγωγή στην περιοχή της Κύπρου με τη μεγαλύτερη οινική παράδοση; Δύο σημαντικοί Κύπριοι οινοποιοί μάς λύνουν σημαντικές απορίες.

Μετά το χάος της Τετάρτης, οι οινοπαραγωγοί των οινοποιείων στα Κρασοχώρια της Λεμεσού, αυτοί που δεν διαμένουν μόνιμα στα χωριά παραγωγής, με το που τους επιτράπηκε η άδεια από τις Αρχές -το πρωί της Πέμπτης- ανηφόρισαν με σκοπό να μετρήσουν το μέγεθος της καταστροφής. Οι αποκαρδιωτικές εικόνες που όλοι είχαμε δει στις οθόνες μας προμήνυαν ότι τα πράγματα θα ήταν δύσκολα για αυτούς.

Δοκιμάζοντας να επικοινωνήσουμε με σκοπό να ενημερωθούμε για την τρέχουσα κατάσταση, τηρουμένων των συνθηκών, αντιληφθήκαμε ότι ήταν αρκετά δύσκολο να τους εντοπίσουμε, ενώ δεν σας κρύβω ότι υπήρχε και ένας δισταγμός εκ μέρους μας μιας και μπορούσαμε να φανταστούμε σε πόσο δύσκολη ψυχολογική κατάσταση τους βρήκε το πρωί της Πέμπτης στη θέα της καμένης γης.

Μια από τις εικόνες που ανήρτησε το πρωί της Πέμπτης το Zambartas Winery, με την περιοχή γύρω από το οινοποιείο

Όσο περνούσε η μέρα, ένα-ένα τα οινοποιεία της περιοχής (Zambartas, Vlassides, Argyrides, Ayia Mavri, Oenou Yi, Gerolemo κ.λπ.) με αναρτήσεις τους μάς ενημέρωναν ότι είναι ασφαλείς, πλην όμως μιλούσαν για καταστροφές, για τις οποίες όμως δεν γνωρίζαμε ακόμα για το μέγεθός τους. Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Οινοχόων έγραψε σε ανάρτησή του για «τους αμπελουργούς και τους οινοπαραγωγούς που έχασαν αμέτρητα στρέμματα αμπελώνων», το βίντεο του ιδιοκτήτη του οινοποιείου Linos στο Όμοδος, ο οποίος φανερά και δικαιολογημένα ήταν σε απόγνωση κυκλοφορούσε μαζικά στο διαδίκτυο, όπως και οι φωτογραφίες από το οινοποιείο Παπαϊωάννου στη Βάσα Κοιλανίου -και τα δύο οινοποιεία έπαθαν μεγάλες ζημιές από τη φωτιά. Μάλιστα, ο Παπαϊωάννου δημοσίευσε και ορισμένες πολύ θλιβερές εικόνες, δείχνοντάς μας καμένα αμπέλια, τα οποία όλως παραδόξως ήταν καλλιεργημένα και καθαρά από άγρια βλάστηση. Το μένος και η δύναμη της φωτιάς παρόλα αυτά τη βοήθησαν να περάσει μέσα από τον αμπελώνα και να τον καταστρέψει ολοσχερώς, όπως ο ίδιος μας ενημερώνει στο βίντεο.

Βίντεο και εικόνες από Papaioannou Winery

Το Linos Winery εχει τυλιχθεί στις φλόγες 

Και εδώ τίθεται το ερώτημα. Οι αμπελώνες δεν λειτουργούν υποτίθεται ως αντιπυρική ζώνη; Για να μας απαντήσει σε αυτό και ορισμένες ακόμα απορίες που προέκυψαν εξ αφορμής της δύσκολης αυτής συγκυρίας, μιλήσαμε με τη Ρεβέκκα Αργυρίδου, ιδιοκτήτρια του Argyrides Winery στη Βάσα Κοιλανίου, η οποία εν μέσω μιας πολύς δύσκολης συγκυρίας αφιέρωσε λίγο χρόνο για να μας λύσει απορίες.

«Αυτή τη στιγμή που μιλάμε η φωτιά μαίνεται ακόμα. Από εδώ που είμαστε βλέπουμε να καίγεται ο Αφάμης», μου αναφέρει, εξηγώντας μου πως πρόκειται για τη βουνοκορφή στην οροσειρά του Τροόδους, που δεσπόζει της κοινότητας Κοιλάνι και του Ομόδους. «Αρχικά να πω πως το πιο σημαντικό πράγμα είναι να είναι καλά ο κόσμος. Εδώ δίπλα μας, στο οινοποιείο, είναι κάποιοι άνθρωποι που έχασαν τα σπίτια τους. Εμείς υπήρξαμε λίγο πιο τυχεροί από άλλους, οπότε τους συμπονούμε στην προσπάθειά τους να επανακτήσουν τη ζωή τους.

Στη δική μας περίπτωση υπάρχουν κάποιες μικρές ζημιές, ενώ είναι και κάποια κρασιά που μπορούν να επηρεαστούν λόγω των ηλεκτρολογικών προβλημάτων που προέκυψαν από τη φωτιά και μας άφησαν χωρίς ρεύμα, δυο μέρες τώρα».

Στην ερώτηση κατά πόσο τα αμπέλια μπορούν να λειτουργήσουν ως φυσικές ζώνες προστασίας σε συνθήκες φωτιάς, η Ρεβέκκα Αργυρίδου μάς εξηγεί πως «ναι, μπορούν να λειτουργήσουν ως αντιπυρικές ζώνες, ειδικά όταν είναι καλλιεργημένα και καθαρά από χόρτα». Παρόλα αυτά, διευκρινίζει ότι αυτό δεν είναι απόλυτο. «Στους αμπελώνες μας υπάρχουν ζημιές, κυρίως λόγω των σφοδρών ανέμων. Χάσαμε και κάποια μηχανήματα. Δεν μπορεί μια κατάσταση τόσο δυνατή και έντονη όσο αυτή που βιώσαμε να μην σε επηρεάσει καθόλου».

Ακόμα και αν δεν καούν τα αμπέλια, οι πολύ ψηλές θερμοκρασίες που δημιουργούνται στην περιοχή και το μένος της φωτιάς με τις φλόγες που «πετάνε» πάνω από τα φυτά, είναι παράγοντες που επηρεάζουν πάρα πολύ. «Έχουμε δει αμπέλι να επηρεάζεται μέχρι και 30 μέτρα μέσα από εκεί που σταμάτησε η φωτιά, από την αύρα της πυρκαγιάς που βρισκόταν περιμετρικά του».

Και παρά την διάχυτη απογοήτευσή της, η από τηλεφώνου κουβέντα μας κλείνει με μια ευχή: «Θέλω να πιστεύω ότι τα φυτά που έμειναν υγιή θα μας δώσουν καλά κρασιά φέτος».

Ορισμένες από τις ανακοινώσεις που εξέδωσαν σημαντικά οινοποιεία της περιοχής

Μιας και η επικοινωνία με τους οινοποιούς στα Κρασοχώρια εύλογα ήταν δύσκολη, επιχειρήσαμε ένα τηλεφώνημα στον σπουδαίο οινολόγο του Οινοποιείου Κυπερούντας, Μηνά Μηνά, το οινοποιείο του οποίου ηγείται διαθέτει εντούτοις και αμπέλια στα Κρασοχώρια Λεμεσού και συγκεκριμένα στο Όμοδος. Με την ευγένεια και τη σοβαρότητα που πάντα τον διακρίνει, μας εξήγησε πώς και πόσο η πυρκαγιά, ο καπνός και οι στάχτες επηρεάζουν τον καρπό και κατ’ επέκταση την οινοποίηση.

«Αν με ρωτάτε αν θα επηρεάσουν αυτοί οι παράγοντες, η απάντηση είναι ναι. Τα αμπέλια βρίσκονται στο τελικό στάδιο της ωρίμανσης και άρα τώρα είναι η εποχή που τα σταφύλια κάνουν μια κηρώδη υφή. Κάτι σαν ένας μηχανισμός για την ωρίμανσή τους, αλλάζει κάπως η μορφολογία τους. Και μέσα σε τούτη την υφή παγιδεύεται ο καπνός από την πυρκαγιά, ενίοτε καταστρέφοντας τα σταφύλια. Η ορολογία που χρησιμοποιείται σε αυτή την περίπτωση είναι το Smoke Taint. Είχε χρησιμοποιηθεί αυτός ο όρος και στην Αυστραλία και στην Καλιφόρνια, όταν είχαν εκεί τις καταστροφικές πυρκαγιές. Αν είναι σε μεγάλο βαθμό η έκθεση, τότε καταστρέφει το σταφύλι, σε σημείο που δεν μπορείς να πιείς το κρασί. Αν η καταστροφή είναι τόσο μεγάλη, που να μυρίζει το σταφύλι, δεν μπορείς καν να οινοποιήσεις».

Όπως διαβάζουμε στο διαδίκτυο, ο όρος smoke taint αναφέρεται στην αλλοίωση της γεύσης και του αρώματος του κρασιού λόγω της απορρόφησης πτητικών φαινολικών ενώσεων από τον καπνό (π.χ. guaiacol, cresols) που προέρχεται από πυρκαγιές. Οι ενώσεις αυτές απορροφώνται από τα σταφύλια, ιδιαίτερα αν η έκθεση γίνεται λίγο πριν τη συγκομιδή όπου οι φλούδες είναι πιο ευαίσθητες και ώριμες. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι κρασιά με ανεπιθύμητες γεύσεις, όπως καπνιστό, στάχτη, καμένο λάστιχο ή ιώδιο.

«Αν η φωτιά συνέβαινε πριν από τρεις μήνες, που ήμασταν ακόμα μακριά από τον τρύγο, ενδεχομένως μια βροχή να καθάριζε τον καρπό. Ή αν μιλούσαμε μόνο για στάχτη, σε μια τέτοια περίπτωση μπορείς να μπεις με ένα ψεκαστικό, να καθαρίσεις τα σταφύλια, να τα αφήσεις να στεγνώσουν και να τρυγήσεις εν τέλει μετά από τρεις μέρες. Με τον καπνό που εδώ και δυο μέρες ‘λούζει’ τα σταφύλια στην επαρχία Λεμεσού, τίποτα δεν μπορείς να κάνεις. Τα οινοποιεία στις πληγείσες περιοχές θα δυσκολευτούν φέτος με την οινοποίηση και ειδικά αν μιλάμε για τα διεθνή λευκά των οποίων ο τρύγος και η οινοποίηση είναι αυτό το διάστημα», καταλήγει, αναφέροντάς μου πως εκτός από τους αμπελώνες στην Κυπερούντα και την εκεί περιοχή, το Οινοποιείο Κυπερούντας διαθέτει και κάποια αμπέλια στο Όμοδος, το οποίο στη διάρκεια της συζήτησής μας (το απόγευμα της Πέμπτης) είχε μπει κι αυτό στο μάτι του κυκλώνα και ως εκ τούτου είχε λάβει εντολή για εκκένωση.

Σε απορία μου γιατί θεωρεί πως η φωτιά εξαπλώθηκε στα χωριά της περιοχής τόσο μαζικά και τόσο γρήγορα, ο Μηνάς Μηνά μιλά για την εγκατάλειψη. «Εκεί όπου εγκαταλείφθηκε η γεωργική γη, η φωτιά βρήκε άγρια θαμνώδη βλάστηση. Οι ρητίνες και τα σκληρά ξηρά χόρτα βοηθούν τη φωτιά να εξαπλωθεί γρήγορα. Το ίδιο συμβαίνει και στις περιπτώσεις των αμπελιών που είναι εγκαταλελειμμένα ή έστω όχι και τόσο περιποιημένα».

Ως καταληκτικό σχόλιο θα σημειώσω κάτι που μου είπε σε μια σχετική κουβέντα που είχαμε τις τελευταίες ώρες η Μαρία Θ, Μασούρα (DipWSET, Σύμβουλος και Εκπαιδευτής Οίνου και Αποσταγμάτων): «Τώρα είναι η ώρα να ξεκινήσουμε να πίνουμε κυπριακό κρασί και ειδικά να στηρίζουμε τα εξαιρετικά κρασιά από τα Κρασοχώρια της Λεμεσού. Ας μην ξεχνάμε ότι οι αμπελώνες αυτοί είναι από τους πιο σημαντικούς και ποιοτικούς στο νησί και με τη μεγαλύτερη οινική παράδοση. Ας μη ξεχνάμε ότι εκεί βρίσκονται και τα Κουμανταροχώρια»!