Loading...
Της Αργυρώς Τουμάζου
Την ανθρωποθυσία της αθώας Ιφιγένειας στο βωμό της οικογενειακής εξουσίας των Ατρειδών στη στρατιά των Αχαιών, έργο του Ευριπίδη ήδη εμφαντικά πολιτικό, παρουσιάζει σε μια εντυπωσιακή, ανεξάρτητη, site-specific, εκτός θεατρικών σκηνών και θεσμών καλοκαιρινή παραγωγή του, το Φανταστικό Θέατρο της Μαγδαλένας Ζήρα και της ομάδας της.
Μια ολοκληρωμένη σύγχρονη παραστατική πρόταση της τραγωδίας με τη δική τους πειραγμένη διασκευή/εκδοχή και νέα δική τους μετάφραση, λιτής, ωμής αλλά και εύρυθμης γλώσσας (Μ.Ζήρα, Μ.Γερολέμου, Χ. Δημητρίου, Μ.Παύλου), με αποτελεσματικές και μετρημένες προσθέσεις. Βάση της η σύγχρονη κυνική πολιτική των ηγετών όσο και η ψυχολογική ερμηνευτική προσέγγιση ηγεμόνων σε σήψη, όπως επεξηγείται γλαφυρά στο μικρό, καλαίσθητο πρόγραμμα της παραγωγής.
Ο σκηνικός χώρος αναμφίβολα στιγματίζει το θέαμα κυριολεκτικά μα και μεταφορικά. Μια πίσω αλάνα πάνω από την τάφρο, απέναντι το μεσαιωνικό τοίχος της πράσινης και ουδέτερης… παράφρονος κι ατέρμονης αναμονής… 10 χρόνια για τους αρχαίους Έλληνες... 43 για μας εδώ… Πιο πάνω, μοναδικό βραδινό ντεκόρ, ο ζωντανός τουρκομαχαλάς. Σφίγγεται το στομάχι μου… καλό σημάδι. Ιδανικό σκηνικό από τη μια (σκηνογραφία Ε.Κατσούρη), ερήπια, χώμα, ένας άσπρος μαντρότοιχος με συρματοπλέγματα, σκηνικά πανέμορφο, απλωμένο στα πλαϊνά χωράφια, ένας πειστικότατος σκληρός στρατώνας της Αυλίδας.
Είναι όμως ο οικείος τουρκομαχαλάς της οικείας χώρας μια μακρινή(;) Τροία των βαρβάρων ή μάλλον μια ειρωνική σκηνική αλληγορία των παθών μας; Καθώς εξελίσσεται η παράσταση σαν αντιπολεμικό μιλιταριστικό θρίλερ, με τους αγριεμένους στρατιώτες να μπουκάρουν μέσα ισοπεδώνοντας τον άμαχο θηλυκό πληθυσμό στο πέρας του, το θέαμα δίνει τις απαντήσεις του. Με το βάρος της ερμηνείας να κεντράρει στον αλαζόνα ανδρικό μιλιταρισμό των Ελλήνων μαχητών καθώς και την φιλοδοξία και υποκρισία των αρχηγών τους. Χαρακτηριστικός ο αχρείος σκληροτράχηλος υπαρχηγός Μενέλαος (Φ. Αποστολίδης), ένας αποτελεσματικά ακραίος στρατιωτικός και δολοπλόκος με μπερέ και στάση προσοχής… Αλλά και η τραγική ανικανότητα ή υποκριτική φιλοδοξία του αρχηγού Αγαμέμνονα (Α. Τσέλεπος) να ξεφύγει του ηγεμονικού παιγνιδιού και να προστατέψει την οικογένεια του. Ακόμα και το θεριό ανήμερο, ο macho Αχιλλέας με κυπριακή εσάνς (Α. Παπαμιχαλόπουλος), παρά τις μεγαλοστομίες, στην πράξη δειλιάζει. Αντίθετα, όλοι τους συναινούν και θυσιάζουν τη νεαρή κόρη για να καταλήξει εμφαντικά τυλιγμένη σε νάιλον σαν προϊόν για ξεφόρτωμα αφού εξετέλεσε τον έργον του, όπως λέει η αντί-ηρωίδα πια Ιφιγένεια (Ν. Δραγούμη) : «Τώρα είναι ξεκάθαρο ποιος είναι ο ρόλος μου εδώ … λες κι είμαι απλά ένα ξόρκι, μια ευχή, ένα πάθος». «Πάντα τα παιδιά είναι αυτά που υποφέρουν. Πάντα. Και πάντα υπάρχει ένα κόλπο, μια πλεκτάνη, μια απάτη, που οδηγεί πάντα σε φόνο», προσθέτει εύστοχα ο αφηγητής (Β.Κόκκινος).
Κάπως έτσι η παράσταση ζωντανεύει την «βαρβαρότητα» των ηγετών της Αυλίδας, καθώς εκεί που αποτυγχάνουν οικτρά στην εκστρατεία τους, χάνουν πάσα καλή φρόνηση και απαιτούν ανθρωποθυσία ολκής για συγκάλυψη και παραμονή στην εξουσία. Κάπως έτσι μας στοιχειώνει ενδόμυχα και πετυχημένα η παράσταση, προβάλλοντας στα μάτια του μυαλού τους δικούς μας ηγέτες και τις θυσίες της νέας γενιάς άδικα για την δική μας λεγόμενη εκστρατεία απελευθέρωσης …
Τολμηρή στις εικόνες της αλλά και ισορροπημένη στην δραματουργία της η σκηνοθεσία της Μ. Ζήρα. Δηκτικές και έντονες οι βαναυσότητες των στρατιωτών από τη μια, αδύναμος κι άμοιρο θύμα προς εξευτελισμό ο γυναικείος χορός από την άλλη, (κίνηση Φ. Νικολάου) και η αδικία παίρνει διαστάσεις. Οικείο αποικιοκρατικό εφιάλτη πρόσθεταν τα κουστούμια του μεσοπολέμου των γυναικών (Ε. Κατσούρη), ενώ αρμόζουσα, διακριτική, σκοτεινή και ατμοσφαιρική η μουσική επένδυση του Α. Αντωνίου, με ωραία κόντρα τύμπανα να υπογραμμίζουν στο βάθος το τελετουργικό στοιχείο, χωρίς να υπερτερεί και να πλακώνει το θέαμα.
Τέλος, οι πολύ καλές ερμηνείες από όλους, συντονισμένες στο ίδιο όραμα, κάνουν την διαφορά. Αποτελεσματικοί αντίπαλοι τα δύο αδέρφια Αγαμέμνονας και Μενέλαος, με δυναμικές ερμηνείες από Α.Τσέλεπο και Φ.Αποστολίδη να δημιουργούν ένταση και ηλεκτρισμό. Αντίθετα, ευτυχώς, εξισορροπητική και κατευναστική ήταν η ερμηνεία του Β. Κόκκινου αλλά και του ρόλου του, ο οποίος σαν αφηγητής μπαινόβγαινε στη δράση -μια για να χωρίσει τα αδέρφια, μια συνδράμοντας τις γυναίκες- άλλη μια ωραία δραματουργική πινελιά, προσφιλής νομίζω στην σκηνοθέτιδα, κι εδώ ήταν μια από τις καλύτερες τους που έχω δει. Επίσης καλές οι ερμηνείες Ιφιγένειας και Κλυταιμνήστρας των Ν. Δραγούμη και Π. Παπαγεωργίου, αν και ένοιωσα ότι υπερέβαλλαν σε γυναικείο ψυχολογισμό, όπως η έντονη παιδικότητα της Ιφιγένειας της αρχής. Άξια εξέλιξη όμως και ελκυστική η απόδοση και των δύο στις τραγικές στιγμές που ακολουθούν. Με δεδομένη την υποταγή τους, σαν τα συνήθη θύματα των δυνατών, έστησαν την ειλικρινή, σπαρακτική τους αντίσταση, έχοντας από γύρω τον επίσης αδικημένο και περιφρονημένο χορό των γυναικών, με την συμπαθητική φωνή της κορυφαίας τους Ε. Ανδρέου.
* Η παράσταση παρουσιάζεται στο Φεστιβάλ Αξιοθέας 15-16 Σεπτεμβρίου 2017 και στο Φεστιβάλ Faneromeni17 την Πέμπτη 21 Σεπτεμβρίου 2017
