Της Αργυρώς Τουμάζου

Έκανε πάλι το θαύμα του ο σπουδαίος, καινοτόμος Έλληνας σκηνοθέτης Θεόδωρος Τερζόπουλος με την μέθοδο του, παρουσιάζοντας μία από τις πιο πετυχημένες θεατρικές ´μετουσιώσεις´ που έχουμε δει. Μια εξαιρετική κι’ εμβληματική παραγωγή, λιτή αλλά πυκνή, επιδέξια όμορφη και οικουμενικά θλιβερή, μια μαγική, τελετουργική συμπύκνωση λόγου, εικόνας, ήχων και σωμάτων που ελευθερώνει σκέψη και ψυχή. Δεν μπορείς παρά να ταραχθείς, να συγκινηθείς και να είσαι ευγνώμων για μια τέτοια παραγωγή του Πάφος 2017.

Το μικρό αμφιθέατρο του αρχαίου Ωδείου Πάφου, φτωχό με ότι πέτρες και ερείπια βωμών του απέμειναν, αποτέλεσε το ανοικτό σκηνικό της παράστασης, που έχασε τον σκηνογράφο της Γιάννη Κουνέλλη και στη μνήμη του οποίου και αφιερώθηκε.
Αντίθετα ως αναφορά στο έργο του, το κοίλο γεμίζει ανατριχιαστικά με άδεια άρβυλα, όλοι οι νεκροί κι αγνοούμενοι του πολέμου στα πόδια μας.

Εκεί στο κέντρο μας περιμένει ο Τουρκοκύπριος Erdogan Kavaz, απόλυτα ταγμένος στον δαιμονισμένο ψιθυριστό μονόλογο του στα τούρκικα και σηματοδοτεί εξ’ αρχής την τολμηρή πολυγλωσσία του θεάματος. Οι ανάσες του χορού που εισρέουν σαν άλλος φλοίσβος, ενεργοποιούν σώματα και πεδίο. Εκεί στον ίδιο πυρήνα, ανάμεσα στους νεκρούς της η πανάξια τραγωδός Δέσποινα Μπεμπεδέλη σαν Εκάβη και τραγική μάνα όλων, ξεκινά την καταβύθιση στην εξιστόρηση και τον θρήνο. Πίσω οι κόρες της, κόρες της Τροίας και κάθε κατακτημένης και διχοτομημένης Τροίας, που αναμένουν να διαμοιραστούν σαν λάφυρα στους νικητές μαχητές. Είναι οι νικημένες, που ερμηνεύουν ηθοποιοί και από άλλες μοιρασμένες πόλεις, σαν και τη Λευκωσία, από Ισραήλ, Βοσνία, Κροατία, Συρία, Ελλάδα (H.Barabash, Α.Hamzic, S.Ipsa, E.Asouant, E.Αραπίδη) και ερμηνεύουν στην γλώσσα τους, διακτινίζοντας την αντιπολεμική ισχύ αυτής τη παράστασης – διαμαρτυρίας, όπως την αποκαλεί ο δημιουργός της, σε όλη την ανθρωπότητα. Απίστευτα συγκινητική η σύζευξη παλλόμενων ερμηνειών και γλωσσών στον μονόλογο της Κασσάνδρας που μοιράστηκαν. Μια υπέρβαση του εγώ, του ενός, του τόπου και του χρόνου, προς τον οικουμενικό ανθρωπισμό, που αναπόφευκτα φέρνει δάκρυα συγκίνησης.

Δίπλα στο γυναικείο θρήνο, η αντρική επιβολή παραμένει σχηματική και προσηλωμένη στο χαρακτηριστικό του στοιχείο, τη μάχη, με τα σπαθιά στα χέρια σε τελετουργική κίνηση των ικανών Προκόπη Αγαθοκλέους, Ανδρέα Φυλακτού και Erdogan Kavaz.

Συναρπαστική κι απολαυστική η Νιόβη Χαραλάμπους στον μονόλογο της Ανδρομάχης, φυλακισμένη μεταξύ ασπίδων, δυο αρσενικά να την ρίχνουν αργά από δω κι από κεί, κι αυτή να συνεχίζει να μοιρολογεί σαν νεκροζώντανη. Κι όταν πια χάνεται κάθε ελπίδα για αυτήν καταλήγει στην επόμενη εικόνα - δυναμίτη, μισότρελη πια μπροστά στο μικρό κιβούρι με το υφασμάτινο λαμπερό αίμα σαν ένας ποταμός από το στόμα της, τα δάχτυλα που τρεμοπαίζουν υγραίνουν το αίμα αλλά και το ψυχικό παραλήρημα της φρίκης της… μια εικόνα που θα με κυνηγάει σίγουρα για καιρό.

Μετά απ´ αυτό το σπαρακτικό κρεσέντο, εμφανίζεται η σαγηνευτική και μισητή Ελένη της Τροίας, από την εξαιρετική Ελληνίδα ερμηνεύτρια Σοφία Χιλλ (σταθερή συνεργάτης του θεάτρου Αττίς του Θ.Τερζόπουλου), σαν ένα γλυκύτατο πανούργο θυληκό που κρύβεται υπέροχα πίσω από το εξωτικό μαντό (κουστούμια Λουκία) της θηλυκής υποκρισίας. Παράλληλα η σοφιστεία της επιστρέφει στον χαμογελαστό Μενέλαο το μεταφυσικό χαστούκι περί θεϊκών δυνάμεων και αδυναμιών, δένοντας με την αρχική εμφάνιση Ποσειδώνα - Αθηνάς. Η γαλιφιά της έφερε μια στιγμιαία δόση χιούμορ και κωμικής ανακούφισης στη δυστυχία κι ενώθηκε μέσα μας, εμπειρικά πια, με τον κλαυσίγελο του θιάσου στην αρχή, θυμίζοντας μας την αναλλοίωτη ανθρώπινη φύση, δική τους και δική μας.

Ακόμα και το τέλος αυτής της εξαιρετικά δομημένης και πανέμορφης παραγωγής, με τους αναπάντεχους, καταιγιστικούς πυροβολισμούς, για να μην ξεχνιόμαστε περί ου ο λόγος, σήκωσε αυθόρμητα όλο το κοινό από τις θέσεις τους σε ένα ατελείωτο χειροκρότημα και δάκρυα.