Άλλοι καλλιτέχνες παίζουν με μπογιές και καβαλέτα και άλλοι ψάχνονται στα βάθη του διαδικτύου (αστεία-αστεία αλλά σε ορισμένους κύκλους η αναπάντεχη αναβίωση της ζωγραφικής, μεσούσης της ψηφιακής εποχής, είναι σημαντικό θέμα προς συζήτηση). Αντί για πίνακες, λοιπόν, σκεφτείτε ηλεκτρονικά αρχεία με περίπου υπερφυσικές ιδιότητες, συστήματα αποκρυπτογράφησης των ανατρεπτικών προθέσεων του dark net προς το surface web, καθώς και αποσπάσματα συζητήσεων σε κρυμμένα φόρουμ που αποκαλύπτουν πρακτικές trolling… άλλου επιπέδου!

Το NeMe των Helene Black και Γιάννη Κολακίδη, στην καρδιά της Λεμεσού, είναι από τα πλέον προχωρημένα κυπριακά ιδρύματα τέχνης, με χρόνια ενασχόληση με την τεχνολογία, τα new media, τις εικαστικά σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις, και με προσοχή στις πολιτικές τους προεκτάσεις. Συνδιαλέγονται σταθερά με διεθνή κινήματα και εξελίξεις, γι’ αυτό και οι μυημένοι ντόπιοι τεχνολόγοι ή/και φιλότεχνοι τούς παρακολουθούμε από κοντά.

Η πρόσφατή τους φιλοξενία με τίτλο New Imaginaries for Crypto Design (πρόχειρα μεταφραζόμενο ως «Νέα φαντασιακά πλαίσια για κρυπτο- σχεδιασμό») είναι μια έκθεση  αποτελεσμάτων διεθνούς διαγωνισμού, συνδιοργανωμένου από το Institute of Network Cultures της Ολλανδίας, που παράλληλα παρουσιάζεται και στο Αksioma της Σλοβενίας. Η πιο πάνω εικόνα της αφίσας για την έκθεση μάς μπάζει στα βασικά. Η κύρια συλλογική φαντασίωση αντιλαμβάνεται το διαδίκτυο σαν παγόβουνο, μικρό στην επιφάνεια, τεράστιο στο βάθος, με τον ωκεανό του κυβερνοχώρου για εξερεύνηση, πλοήγηση, σερφάρισμα κ.τ.λ. Πάνω-πάνω έχουμε το surface web, την επιφάνεια του διαδικτύου που είναι καταγραμμένη και κοινώς προσβάσιμη μέσω των διάφορων μηχανών αναζήτησης (Google, Bing, κ.τ.λ.), και πιο κάτω έχουμε το deep web, δηλαδή κρυπτογραφημένες πληροφορίες ή προστατευμένες υπηρεσίες που απαιτούν σύνδεση με κωδικό (webmail, τραπεζικές συναλλαγές, συνδρομητικά περιοδικά, λογαριασμούς σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης) και ορισμένα είδη ηλεκτρονικής επικοινωνίας που συμπεριλαμβάνουν το dark net με τη διαβόητη εγκληματική του διάσταση.

Το NeMe και το Institute of Network Cultures, λοιπόν, μάς προκαλούν να εξετάσουμε τις προκαταλήψεις μας και να ξαναφανταστούμε αυτό το κρυπτογραφημένο μέρος του πληροφοριακού παγόβουνου. Μάς παρουσιάζουν τα αποτελέσματα διεθνούς καλέσματος κρυπτο-σχεδιασμού από καλλιτέχνες που αναπτύσσουν καινούργια μεταφορικά σχήματα για τα βάθη του διαδικτύου (to decrypt the ‘deep’). Οι καλλιτέχνες ανταποκρίνονται σε ερωτήματα τύπου «Μπορούμε να ξεπεράσουμε σχίσματα όπως μεταξύ ανοικτού και κρυμμένου, ιδιωτικότητας και διαφάνειας, επιφάνειας και βάθους, ανοικτού και κλειστού;», «Μπορούμε να σχεδιάσουμε διεπιφάνειες που να κάνουν το βαθύ δίκτυο προσβάσιμο, ευανάγνωστο, και φιλόξενο;» ή «Πώς θα μοιάζει η μελλοντική διεπιφάνεια του deep web;». Και όλα αυτά ως είσοδος σε καίριες συζητήσεις περί ιδιωτικότητας στο διαδίκτυο.

Η έκθεση αντιδρά στην εκμετάλλευση των προσωπικών μας πληροφοριών από τους μεγιστάνες που ελέγχουν την επιφάνεια του διαδικτύου, την εμπορευματοποίησή τους αλλά και τους τρόπους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να καθοδηγήσουν τη σκέψη, να την ελέγξουν ή να την περιορίσουν. Ταυτόχρονα, η έκθεση εγείρει έμμεσα το θέμα της δαιμονοποίησης των προσπαθειών ανεξαρτητοποίησης από το πιο πάνω πλέγμα ελέγχου. Επιπλέον, η προσπάθεια της έκθεσης για rebranding της ανωνυμίας στο διαδίκτυο είναι επιτυχής.  

Όσο μη ενημερωμένος και να είναι κάποιος μπαίνοντας, φεύγει (όχι μόνο με αντίγραφο του λειτουργικού συστήματος ελεύθερου λογισμικού Tails σε μορφή προφυλακτικού, έργο της Yinan Song, αλλά και) με καλή κατανόηση των λόγων για τους οποίους η ανωνυμία, η κρυπτογράφηση και η πολιτική ενασχόληση με την προστασία της ιδιωτικότητας στο διαδίκτυο δεν είναι απλώς δικαιολογίες που καλύπτουν εγκληματική δραστηριότητα. Αν μη τι άλλο, είναι ευυπόληπτες ακτιβιστικές πρακτικές, αλλά και αναγκαίες για την επιβίωση όσων θα ήθελαν να διατηρήσουν επαφή με πραγματικότητες άλλες από αυτές που ορίζονται ως default, ανά πάσα στιγμή, από τη Google ή το Facebook. Μια πρώτιστα πολιτική διερεύνηση, λοιπόν, της ανωνυμίας και της κρυπτογράφησης, σε μορφή έκθεσης τέχνης, πολύ απλά στημένης με βίντεο και πόστερ, και με έμφαση στην επικοινωνία εννοιών που είναι άλλοτε τεχνικές και άλλοτε εικαστικές.

Η συνεργασία του NeMe με το Institute of Network Cultures έχει πολύ ενδιαφέρουσες προεκτάσεις πέρα από τη φιλοξενία αυτής της έκθεσης. Είναι μέρος του διεθνούς προγράμματος State Machines σε συνεργασία επίσης με το Furtherfield του Λονδίνου, του Drugo More της Κροατίας, και του Aksioma της Σλοβενίας. Πέραν των εκθέσεων, το πρόγραμμα συμπεριλαμβάνει εικαστικές προσεγγίσεις στο blockchain, επισκέψεις από πρωτοπόρους του net art, residencies που διερευνούν τη θέση της Κύπρου ως γεωπολιτικά κεντρικού κόμβου στο σύγχρονο πλαίσιο κίνησης της πληροφορίας, καθώς και της παρακολούθησης (surveillance), και άλλα αναπάντεχα.

Η διάρκεια της έκθεσης έχει παραταθεί λόγω ζήτησης και μπορείτε να τη δείτε σε δικές σας ώρες επικοινωνώντας μέσω της ιστοσελίδας του κέντρου.

Χρυσταλλένη Λοϊζίδου
culture∙shots∙by∙a∙toumazou