Του Ανδρέα Μαλάη

Πρόκειται για ένα παραμύθι. Ένα ιδιαίτερο παραμύθι. Η μορφή του νερού (πρωτ. The shape of water) μάς παρουσιάζει την ιστορία της Ελάιζα Εσπόζιτο, μιας κοπέλας που δεν μπορεί να μιλήσει, έπειτα από μια τραυματική εμπειρία του παρελθόντος, η οποία εργάζεται σε ένα εργαστήριο της αμερικανικής κυβέρνησης την περίοδο του Ψυχρού πολέμου. Όταν στο εργαστήριο μεταφέρεται ένα ανθρωποειδές αμφίβιο ον η σχέση μεταξύ τους θα αποκτήσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το σενάριο υπογράφουν ο σκηνοθέτης της ταινίας, Γκιγιέρμο ντελ Τόρο και η Βανέσα Τέιλορ. Η ταινία απέσπασε 4 βραβεία Oscar, ανάμεσα στα οποία Καλύτερης Σκηνοθεσίας, Ταινίας της Χρονιάς και Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής (Αλεξάντρ Ντεσπλά).  

Τι έχει να μας προσφέρει εν τέλει η καλύτερη, κατά Hollywood, ταινία της χρονιάς; Τι πραγματεύεται;

Αν προσδιορίσει κανείς την ταινία αυτή ως μια ταινία φαντασίας, τότε αυτόματα, πιστεύω, της στερεί κάτι από τη μαγεία της. Έχουμε συνδέσει τόσο πολύ το είδος «ταινία φαντασίας» με τη δράση και τους υπερήρωες που εάν την παρακολουθήσει κανείς υπό αυτό το πρίσμα τότε σε πρώτη ανάγνωση δεν θα βρει παρά ελάχιστη δράση και –σχεδόν- κανένα υπερήρωα. Η μορφή του νερού είναι ένα παραμύθι! Μια ιστορία από αυτές που θα ξεκινούσαν με το «μια φορά κι έναν καιρό».
Είναι μια ιστορία που εξερευνά, θα έλεγε κανείς, το θεμελιώδες ερώτημα «τι είναι ο άνθρωπος;». Τι προσδιορίζει την ανθρώπινη φύση, τι μας κρατά πίσω, ποια είναι εν τέλει τα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης.

Ο Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο σκηνοθετεί ένα παραμύθι για τον Άνθρωπο, για την ανάγκη της επαφής, της επικοινωνίας, της αγάπης χωρίς όρια και χωρίς διακρίσεις. Διδάσκει παιδικά σχεδόν, με μια παραμυθένια «αφέλεια» την ανάγκη μιας γυναίκας να επικοινωνήσει πραγματικά με έναν άνθρωπο που δεν μπορεί να συλλάβει καν ότι εκείνη αποκλίνει από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Στην πιο δυνατή ίσως στιγμή της ταινίας η Ελάιζα Εσπόζιτο (Σάλι Χόκινς) εξηγώντας στη νοηματική στον γείτονά της τη σχέση της με το φανταστικό αυτό ον ακούμε μόνο δάκτυλα να «ερωτεύονται» όμορφα μεταξύ τους κι απολαμβάνουμε αχόρταγα και με «ξεδιάντροπη» απληστία τις εκφράσεις στο πρόσωπό της, και είναι λες κι έχουμε κι εμείς μυηθεί στη νοηματική κι αυτή η σιωπή έχει μεταφραστεί στην πιο δυνατή, στην πιο σπαρακτική ανθρώπινη φωνή που λέει πως για πρώτη φορά ένιωσε φ-υ-σ-ι-ο-λ-ο-γ-ι-κ-ή. Μαζί της νιώθουμε το ίδιο. Αυτό ο Ντελ Τόρο δεν θα το περνούσε με καμία άλλη σχέση (π.χ. λευκού με μαύρο, σχέση μεταξύ δύο λευκών, σχέση μεταξύ δύο ατόμων με ειδικές ικανότητες κ.ο.κ.) κι εδώ είναι που έγκειται και η καλλιτεχνική του πρόθεση. Χρειάστηκε κάτι έξω από τον Άνθρωπο για να φωτίσει τη μαγεία της ανθρώπινης ύπαρξης, χρειάστηκε κάτι που… δεν ήταν άνθρωπος για να αγαπήσει τον Άνθρωπο.

Η λογική αίρεται, οι δεσμοί της πλοκής χαλαρώνουν, οι χαρακτήρες είναι αδροί, σχεδόν μονοδιάστατοι, όλα μοιάζουν εύκολα και η σκηνή που η Ελάιζα κλέβει τον αγαπημένο της μοιάζει αφελής. Είναι, όμως, παραμυθένια! Αφεθείτε, λοιπόν, άστε κάθε αυστηρό ύφος στο σπίτι, κάθε προσδοκία για μεγαλεπήβολα διδάγματα και ρητορείες και ταξιδέψτε με μια όμορφη ιστορία, ύμνο στον Άνθρωπο. Κι όσο για τους υπερήρωες... Εδώ βρήκα πολύ περισσότερους.