Του Ανδρέα Μαλάη

«Εγώ είμαι ο τόπος σου/ ίσως να μην είμαι κανείς/ αλλά μπορώ να γίνω αυτό που θέλεις»
Γ. Σ.

«Οικισμένα και ιερά τοπία» μάς παρουσιάζει σε μια έκθεση φωτογραφίας το Πολιτιστικό της Τράπεζας Κύπρου, σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης και ενίσχυσης του «Κυπριακού Συνδέσμου για τη νόσο του Huntington». Τοπία, λοιπόν, και κτίσματα, ιδωμένα μέσα από τη ματιά του Αδάμου Παπαντωνίου, αγέρωχα, άλλα μοναχικά κι επιβλητικά, άλλα χαμηλά και φιλόξενα, γίνονται η θεματική της έκθεσης που σκοπό έχει να εξυμνήσει τον Άνθρωπο χωρίς τον Άνθρωπο και μέσα από αυτόν, να εξερευνήσει την ανθρώπινη παρουσία, εν τη απουσία της. Σύμφωνα με τον Παπαντωνίου, οι φωτογραφίες (του) αντανακλούν την υπέρβασή (του) να ταξιδέψει σε άλλες εποχές, όπου οι ομορφιές ήταν δωρεάν. Τότε που ο άνθρωπος ήταν πραγματικά ελεύθερος…».

Το ενδιαφέρον, ωστόσο, της έκθεσης δεν έγκειται τόσο στη θεματική της, που μοιάζει κάπως χαλαρή και ρευστή, ούτε στις «δωρεάν ομορφιές» (sic), καθώς τότε προφανώς οι ομορφιές αυτές (κυρίως τα απεικονιζόμενα μνημεία) είχαν περισσότερο λειτουργικό παρά αισθητικό χαρακτήρα, αλλά στην προσπάθεια του καλλιτέχνη να εξυμνήσει τον Άνθρωπο, ως δημιουργό και ως οικιστή του φυσικού τοπίου, χωρίς να γίνεται σαφής «αναφορά» του σε καμιά φωτογραφία. Αυτό, λοιπόν, το έμμεσο σχόλιο, η ερμηνευτική προσέγγιση που «δομεί» την ανθρώπινη φύση, αποκρυσταλλώνοντας την πολυμέρειά της, γίνεται το νήμα που συνέχει τη θεματική: μέσα από τις φωτογραφίες περιγράφεται, αφενός, ο τρόπος με τον οποίο οι λειτουργικές – κάποτε – ανάγκες των ανθρώπων, με το πέρασμα του χρόνου, αποκτούν αισθητική λειτουργία, αφομοιώνονται πλέον οργανικά με το φυσικό περιβάλλον και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του κι αφετέρου το «γυμνό» φυσικό τοπίο που αποκτά πνοή, όντας πηγή έμπνευσης για την τέχνη, εν προκειμένω της φωτογραφίας. Ο φωτογράφος, έτσι, δίνει τη δική του ανάσα στη… νεκρή φύση που επιλέγει και με το «παρών» του, δηλώνει πως φύση και Άνθρωπος βρίσκονται σε μια σχέση λειτουργικής και αισθητικής αλληλεπίδρασης. Η αλληλεπίδραση αυτή γίνεται ξεκάθαρη μέσα από την επιλογή του δημιουργού να συμπεριλάβει στη συλλογή τόσο μνημειακά σημεία – εμβλήματα με φανερό το στοιχείο της ανθρώπινης παρέμβασης όσο και απεικονίσεις «νεκρής φύσης» που δηλώνουν εμμέσως την ανθρώπινη παρουσία, μέσα από την οπτική γωνία από την οποία αποτυπώνονται. Κατά αυτό τον τρόπο, η έκθεση εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο κτίσματα του παρελθόντος γίνονται μνημεία – με έμφαση στη μνήμη – και το φυσικό περιβάλλον γίνεται χώρος μεταβολών, την ίδια ώρα που στέκει αυθύπαρκτο, ηδονικό, υπηρετώντας και νοηματοδοτώντας τον Άνθρωπο.

Πέρα από τους εύστοχους τίτλους που εξηγούν την ανάγκη έκφρασης του καλλιτέχνη, θα ήταν αρκετά βοηθητικό εάν δηλωνόταν, εξάλλου, και η ονομασία της τοποθεσίας, από όπου έγινε η λήψη, βοηθώντας τον επισκέπτη – θεατή να εμβαθύνει στην ερμηνεία του έργου, δημιουργώντας, έτσι, συνάψεις ιστορίας και αισθητικής• κάτι τέτοιο θα εξυπηρετούσε την καλύτερη κατανόηση της εξέλιξης και της ιστορικότητας της ανθρώπινης ύπαρξης.
*Οι φωτογραφίες της έκθεσης είναι συλλεκτικές και διατίθενται προς πώληση αποκλειστικά για την ενίσχυση του συνδέσμου. Διάρκεια έκθεσης: μέχρι 31 Αυγούστου. Στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου στην Παλιά Λευκωσία. Δευτέρα – Κυριακή: 10.00-19.00. Είσοδος ελεύθερη.