Του Ανδρέα Μαλάη

Στωικά λυρική και αβίαστα τραγική, η «Roma» του Αlfonso Cuarón αποτελεί την πιο «καθαρή» κινηματογραφική του στιγμή, και γι’ αυτό ίσως και την καλύτερή του. Είκοσι χρόνια σχεδόν μετά το «Y Tu Mamá También» (2001), o Cuarón επιστρέφει στη γενέτειρά του για να αναδείξει κινηματογραφικά μια περίοδο της παιδικής του ηλικίας, που, αποκομμένη από κάθε αυτοβιογραφική αναφορά, μπορεί να συγκινήσει με έναν «ύπουλο» και απρόσμενο τρόπο.

Χωρίς εκζήτηση, χωρίς περιττές αναφορές, με μια πλοκή που φαντάζει μονοδιάστατη και αφελής, ο Cuarón επιστρατεύει μαεστρικά την εικόνα, τον ήχο και τις «αθόρυβες» ερμηνείες για να συγκροτήσει ένα δράμα μεστό από συμβολισμούς, πρόδηλες προοικονομίες και ειρωνικές αναφορές, που ενώ σε άλλες περιπτώσεις θα μπορούσαν να γειώσουν τραγικά μια ταινία, εδώ γίνονται το όχημα που μας απογειώνει ακόμη κι αν επιμένουμε πεισματικά σε νηνεμία. Η αποτυχημένη πρωτοχρονιάτικη πρόποση της Cleo, ο Fermín που σημαδεύει την κοιλιά κατά τη σφαγή του Corpus Christi και η καταληκτική στιγμή στο παγκάκι με την οικογένεια να παραμένει σιωπηλή με φόντο τη δεξίωση ενός νέου γάμου δεν είναι παρά μόνο ελάχιστες από τις στιγμές που μάς κλείνουν ειρωνικά το μάτι, υπογραμμίζοντας νοήματα και εμβαθύνοντας τις αναφορές. Η μυστηριακή στιγμή της πυρκαγιάς, βγαλμένη από εφιάλτη και όνειρο, και η σπαραξικάρδια σκηνή της γέννας – αργή, βασανιστική, ρεαλιστική, εξαίσια εστιασμένη, και ύπουλα στατική – δεν μπορεί παρά να αποτελεί την κορυφαία στιγμή της ταινίας, που αποζημιώνει με τον ιδανικότερο τρόπο μια κλιμάκωση που δεν τη χρειάζεσαι, αλλά σου χαρίζεται απλόχερα.

Η Yalitza Aparicio στον πρώτο της ρόλο αποδεικνύεται ερμηνευτικό διαμάντι, πορεύεται στωικά και με δύναμη καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, και μας δίνει την εντύπωση ενός προσεγμένου αυτοσχεδιασμού που καθιστά το αποτέλεσμα αληθοφανές. Η προσωπική της ιστορία εξυφαίνεται παράλληλα με αυτήν της οικογένειας, σε έναν εύστοχο σεναριακά «διάλογο» που «δένεται» λυτρωτικά στην καθαρτήρια αγκαλιά της παραλίας, και τίποτα, απολύτως τίποτα, δεν προδίδει την αυθεντία του Cuarón, τίποτα δεν «φωνάζει» το όνομά του, τίποτα δεν σε προκαλεί ξεδιάντροπα να τον θαυμάσεις. Όταν οι πλείστες ταινίες της λογής επικαλούνται τον ρατσισμό και τις διακρίσεις, τον ευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου για να σε συγκινήσουν, φέγγοντας ηδονικά σε ένα λαμπερό περιτύλιγμα οσκαρικής φιλοδοξίας, ο Cuarón στήνει ένα δράμα «ζωής» που σε συγκινεί μόνο με την αγάπη που φέγγει από παντού, μόνο με την αγάπη που διέπει όλες τις σχέσεις. Δεν μας συγκινεί ο Antonio που φεύγει, μας συγκινεί η αγάπη της μάνας, δεν μας συγκινεί ο Fermín που εγκαταλείπει την Cleo, μας συγκινεί η Sofía που την υποστηρίζει, δεν μας συγκινεί εν τέλει ο θάνατος, μα η ζωή… κι η τέχνη που ξέρει να την αποδίδει τόσο άρτια.

* Η ταινία είναι διαθέσιμη στο Netflix.