Του Ανδρέα Μαλάη

Τοποθετημένο σε μια αινιγματική αχρονία, το ερωτικό –σχεδόν- δράμα του Πέτζολντ, «Transit», διαλέγεται με το genre του με όση ελευθερία τού επιτρέπει η πολυτέλεια της αυτάρκειάς του, μετατρέποντας μια κλασική πολεμική ιστορία (βασισμένη στο βιβλίο της Ζέγκερς) σε ένα ήπιο συναισθηματικό θρίλερ που συναρπάζει με την υπομονή και την «αυτοπεποίθησή» του.

Τα γερμανικά στρατεύματα προελαύνουν: ο Γκέοργκ αναλαμβάνει να μεταφέρει μια επιστολή σε έναν αντικαθεστωτικό συγγραφέα, όταν ανακαλύπτει πως ο τελευταίος για να αποφύγει τη δίωξη, έχει ήδη αυτοκτονήσει. Υιοθετώντας την ταυτότητά του, ο Γκέοργκ αποκτά έτσι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αποδράσει από το λιμάνι της Μασσαλίας, την ίδια στιγμή, όμως, που πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με τη γυναίκα του συγγραφέα, η οποία αναζητεί ακόμη τον νεκρό σύζυγό της, δεχόμενη τις επιβεβαιώσεις των αξιωματούχων ότι είναι ζωντανός.

Με μια τέτοια πρώτη ύλη, που θα αποτελούσε μια εξαιρετική προϋπόθεση για μια πολεμική, αντί-ναζιστική ταινία με φόντο τον Β’ Παγκόσμιο, η απόφαση του Πέτζολντ να μεταφέρει χρονικά την ταινία εγγύτερα στο σήμερα, χωρίς, ωστόσο, να την τοποθετεί σε συγκεκριμένο πλαίσιο, μόνο παράτολμη μπορεί να θεωρηθεί. Ξεπερνώντας, όμως, την αμηχανία των πρώτων λεπτών που γεννά εύλογα ερωτήματα, στην πορεία η πλοκή αποκτά μια εύθραυστη αληθοφάνεια που ταιριάζει απόλυτα σε όλες τις «παραλίγο» περιπέτειες των ηρώων.

Τα όρια του έρωτα αποκτούν μια περίεργη, σχεδόν ανενδοίαστη ρευστότητα. Η αγάπη, η στοργή, τα ένστικτα της προστασίας, οι τυχαίες συναντήσεις, οι αποχωρήσεις… Όλα στο σύμπαν του Πέτζολντ συμβαίνουν χωρίς εξηγήσεις, χωρίς σταθμούς, χωρίς χρόνο για αναλύσεις και δακρύβρεχτα πλάνα συνεπειών, κι αυτό είναι και το στοιχείο που αποδίδει την πραγματική «αλήθεια» της ιστορίας. Η εξαφάνιση του μικρού Ντρις από την ταινία, τόσο αιφνίδια, τόσο την ώρα ακριβώς που χρειαζόμασταν να μάθουμε τι του συνέβη, ώστε να εντείνει τα τραγικά διλήμματα του ήρωα, αποκτά εν τέλει εκείνη τη σπουδαιότητα που δρα καταλυτικά στην πλοκή, αφού αφαιρεί από τον πρωταγωνιστή και τον παραμικρό δισταγμό για τη φυγή του, αφήνοντας μια βουβή μα βαθύτερη πληγή μέσα του. Ο τρόπος, λοιπόν, είναι τόσο αληθινός που η συνθήκη, όσο παράταιρη κι αν μοιάζει, περνά στο παρασκήνιο κι εν τέλει μάς πείθει.

Σε ένα διαρκές παιχνίδι ταυτότητας, άγνοιας, μυστηρίου, εμπιστοσύνης, τυχαίων συναντήσεων και επιβίωσης, η αγάπη και οι ανθρώπινοι δεσμοί γίνονται μόνο ένας ελάχιστος «διακομιστικός σταθμός» από τη μια στην άλλη κατάσταση. Κι αυτό μόνο σε όσα μάς επιτρέπεται να παρακολουθήσουμε. Η ιδιωτικότητα των ηρώων δεν παραβιάζεται πουθενά και το μεταναστευτικό αποκτά έτσι μια αληθινή φωνή μέσα από μια ταινία που λειτουργεί σχεδόν γοητευτικά μέσα στα «κίτρινα και παστέλ φώτα» που την πλακώνουν.

* Η ταινία προβάλλεται απόψε (Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου και Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου στο Cine Studio).