«Με ενοχλεί η ταμπέλα της τοξικότητας»: Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Μάριος Μεττής, προσαρμόζοντας το κείμενο του Κώστα Μανούρη «Κάποιοι εγώ» κατάφερε να μας μιλήσει για «απωθημένες» στιγμές βαθιά κρυμμένες μέσα μας που ζητούν φωνή για να λυτρωθούν.

Μάριε, «Κάποιοι εγώ» για μια τελευταία παράσταση στη Λευκωσία πλέον. Πρόκειται για έναν ώριμο άνδρα που συναντιέται με ένα παρελθοντικό κομμάτι του εαυτού του, που βρέθηκε εξαιτίας του έρωτα τότε σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο. Τι σε τράβηξε στο συγκεκριμένο έργο;

Ναι, ένας ώριμος άνδρας στα 65 κι ο νέος του εαυτός των 25 ετών συναντιούνται. Είναι ένα ποιητικό έργο το οποίο πραγματεύεται υπαρξιακά και φιλοσοφικά ζητήματα. Η θεματική του είναι αυτό που με γοήτευσε. Μιλάει για την ζωή, τον θάνατο, τον έρωτα, την μοναξιά. Επιπλέον είναι ένα έργο ανθρωποκεντρικό κι αυτό είναι κάτι που με ενδιαφέρει πολύ.

Πιστεύεις ότι όντως ο έρωτας καθορίζει τόσο πολύ τη ζωή μας.

Εξαρτάται πάντοτε από τον άνθρωπο και φυσικά την στιγμή. Είναι ο πρώτος έρωτας, ο δεύτερος, ο τρίτος; Αυτό έχει μεγάλη σημασία. Η στιγμή που συμβαίνει ο πρώτος έρωτας, είναι σημαδιακή, θα χαράξει επάνω σου. 

Ο συγγραφέας ουσιαστικά σωματοποιεί μια καθοριστική στιγμή του παρελθόντος του ώριμου ήρωα…

Ακριβώς, ο νέος του εαυτός των 25 χρόνων, παίρνει σάρκα και οστά και έρχεται για να τον συναντήσει. Είναι μία στιγμή στη ζωή του 65χρονου που τον βασανίζει ακόμα. Το προσωπικό του βάσανο στέκεται εμπρός του και θέλει μία εξήγηση. Πιστεύω πως όσο ο άνθρωπος πλησιάζει προς το τέλος αρχίζει να βλέπει διαφορετικά τα πράγματα. Υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στον τρόπο που ένας 25χρονος αντιμετωπίζει την ζωή, σε σχέση με έναν 65χρονο: στα 25 σου αισθάνεσαι αθάνατος ενώ στα 65 μάλλον συνειδητοποιείς την θνητότητά σου. Οι νέοι είναι πάντοτε πιο θαρραλέοι επειδή διατηρούν ακόμα μία άγνοια του κινδύνου και του θανάτου.
Είναι μια «πυκνή» στιγμή η συγκεκριμένη για τον ήρωα η ηλικία των 25 χρόνων. Σωρεύονται σε μια μόνο απόφαση οικογενειακές συνειδητοποιήσεις, σεξουαλική ταυτότητα, επαγγελματικές καθοριστικές στιγμές και μοιάζει όλο αυτό να αποκρυσταλλώνεται σε μια απόφαση που επιφανειακά μοιάζει να αφορά αποκλειστικά στον έρωτα.
Στο τέλος ο ίδιος ο νεαρός ήρωας ομολογεί πως ο πραγματικός λόγος της επίσκεψής του είναι άλλος. «Ξέρω τους φόβους, ξέρω τις αλυσίδες που μας κρατούν μακριά από την αγάπη». Όταν διαβάζουμε ένα έργο, πρέπει να αναρωτιόμαστε ποια είναι τα πραγματικά κίνητρα πίσω από τις πράξεις των ηρώων. Υπάρχει διάσταση από τα λεγόμενα ενός ήρωα στις πραγματικές του προθέσεις. Το ίδιο συμβαίνει και στη ζωή. Τίποτα δεν πρέπει να το παίρνεις αψήφιστα, τοις μετρητοίς. Πρέπει να κοιτάζεις τα πάντα εξεταστικά, να παρατηρείς τι αληθεύει και τι όχι. Ο Κώστας (σ.σ. Μανούρης) γράφει με ιδιαίτερη ευαισθησία, κι εδώ έπλασε έναν χαρακτήρα ενδεχομένως πιο ευαίσθητο από τον μέσο άνθρωπο, για να εξυπηρετήσει μία ιδέα.

Διόρθωσέ με εάν κάνω λάθος, πρόκειται για ένα έργο που το παρόν του έχει ως πρωταγωνιστή έναν 65χρόνο, ωστόσο στο σύνολό του αποπνέει μια στιβαρή νεανικότητα.

Συνήθως ο Κώστας γράφει έργα με πρωταγωνιστές μεγαλύτερους ηλικιακά ήρωες. Έχει όμως εύστοχα εντοπίσει στοιχεία που αφορούν σε νεαρότερες ηλικίες και έχει πιστεύω έναν πλήρη έλεγχο της ιδιοσυγκρασίας που φέρει ένας 20χρονος. Εδώ λοιπόν έχουμε να κάνουμε με έναν παρορμητικό νέο, κι ενώ κάποια επιχειρήματά του μοιάζουν να στερούνται λογικής εν τέλει έρχονται να δικαιολογηθούν από το νεαρό της ηλικίας του. Έχει γίνει, λοιπόν, μια εξαιρετική δουλειά από τον Κώστα: ξεχώρισε τον ίδιο άνθρωπο στις δυο διαφορετικές ηλικίες του, και στη μια περίπτωση πριμοδότησε το ένστικτο και την παρόρμηση και στην άλλη έδωσε χώρο στη λογική και στα στέρεα επιχειρήματα.

Εσύ, σε προσωπικό επίπεδο, έχεις καταφέρει να… αφομοιώσεις το παρελθόν σου;

Ίσως να έχω καταφέρει να συμφιλιωθώ με τέτοιες κρίσιμες στιγμές. Δεν θα έλεγα πως μετανιώνω τόσο για ανθρώπους, όσο για καταστάσεις στη ζωή μου. Όταν έχεις να κάνεις με έναν άλλο άνθρωπο, δεν μπορείς εύκολα να ελέγξεις τα πάντα, γιατί απλούστατα δεν περνούν όλα από το χέρι σου. Κάθε άνθρωπος ενεργεί και σκέφτεται με τον δικό του τρόπο κι αυτό είναι κάτι που δεν μπορείς να ρυθμίσεις. Πολλές φορές, επομένως, η απόδοση ευθυνών στις ανθρώπινες σχέσεις είναι ένα άδικο παιχνίδι, μια χίμαιρα. Δεν φταίει ποτέ κανείς, σε αυτό καταλήγω. Θέλουμε να προστατέψουμε τους ευάλωτους εαυτούς μας και αυτό μπορεί να λειτουργήσει αρνητικά για τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας. Δεν είμαστε εκ φύση κακοί. Επιπλέον η ζωή προχωρά κι ο άνθρωπος αλλάζει. Αυτό είναι ένα από τα κυριότερα στοιχεία που επικοινωνεί, αν θες, κι η παράσταση. Είμαστε πάρα πολλοί εαυτοί μέσα στον χρόνο.

Αυτό προκύπτει και μέσα από τη δική σου εμπειρία;

Σαφώς. Εάν σκεφτώ τον εαυτό μου πριν από είκοσι χρόνια θα έλεγα πως σήμερα είμαι μάλλον ένας άλλος άνθρωπος. Ο τρόπος που συμπεριφέρομαι, που αντιλαμβάνομαι τα πράγματα, πώς λειτουργώ, πώς θα αντιμετωπίσω μια κατάσταση η έναν άνθρωπο, διαφέρει κατά πολύ.

Ο πυρήνας δεν παραμένει ο ίδιος;

Ναι υπάρχει βέβαια κι αυτό που μας συνέχει, που λειτουργεί ως αρμός ανάμεσα στους διαφορετικούς εαυτούς μας. Νιώθω όμως πως έχω αλλάξει κατ' ουσίαν σε σχέση με αυτό που ήμουν πριν από είκοσι χρόνια. Ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει ουσιαστικά, το πιστεύω αυτό. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος σήμερα ερωτεύεται έναν άλλον άνθρωπο επειδή θαυμάζει την παρορμητικότητα του, ή το ελεύθερο του πνεύμα και δέκα χρόνια μετά καταλήγει τον σιχαίνεται ακριβώς για τους ίδιους λόγους. Αυτό που σε συγκινούσε τότε, δέκα χρόνια μετά μπορεί να σε αφήνει αδιάφορο.

Πρόκειται και για ένα κείμενο ενδοσκόπησης, μια «σπουδή» εσωστρέφειας. Είναι αίτημα των καιρών μας πιστεύεις;

Ο άνθρωπος χρειάζεται τη μοναξιά του, ναι. Είναι πολύ σημαντικό να αφιερώνει κανείς χρόνο στον εαυτό του, στον χώρο του, στο σπίτι του. Δεν είναι εύκολη υπόθεση γιατί όταν βρεθεί κανείς μόνος βρίσκεται και αντιμέτωπος με την πραγματικότητά του. Αυτό το παρατηρούμε και στο θέατρο. Αλλιώς συμπεριφέρεται ένας χαρακτήρας μπροστά σε κόσμο και αλλιώς μόνος του στο δωμάτιό του.

Τι επιδιώκεις να περάσεις μέσα από τα έργα που επιλέγεις να σκηνοθετήσεις;

Με ενδιαφέρει πάντα το θέμα της επικοινωνίας και των ανθρωπίνων σχέσεων. Οι άνθρωποι αποφεύγουμε να επικοινωνήσουμε ουσιαστικά, επειδή φοβόμαστε πως έτσι ίσως αποκαλύψουμε το τεράστιο κενό που βρίσκεται εντός μας. Φοβούμαστε πως δεν είμαστε αρκετοί και πως ο άλλος ίσως μας απορρίψει εάν μας δει για το ποιοι πραγματικά είμαστε. Προτιμούμε λοιπόν να παραμένουμε σιωπηλοί. Θα πούμε μία βλακεία ή κάτι εντελώς ανούσιο για να προστατευτούμε από τον κίνδυνο αυτό.

Τι σε ενοχλεί περισσότερο από τον τρόπο που σήμερα επικοινωνούν οι άνθρωποι;

Κοίταξε, αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχει μια τεράστια ανασφάλεια και γι’ αυτό μπορεί να κλεινόμαστε στον εαυτό μας. Αυτή τη σιωπή του ενός προς τον άλλο ο καθένας την εισπράττει προσωπικά, την μεταφράζει ως μια δική του ήττα, μια αποτυχία σε μια επικοινωνιακή συνθήκη. Οι άνθρωποι αντιμετωπίζουμε πολύ επιπόλαια τις ανθρώπινες σχέσεις. Η ταμπέλα της τοξικότητας για παράδειγμα είναι κάτι που χρησιμοποιείται ευρέως σήμερα και με ενοχλεί. Με λυπεί να ακούω ανθρώπους να χαρακτηρίζουν άλλους τοξικούς, να αποβάλλουν ανθρώπους από τη ζωή τους λες και είναι κάτι το βλαβερό. Μπορεί ενδεχομένως ένας άνθρωπος να συμπεριφέρεται με τρόπο που να μας επηρεάζει αρνητικά, αλλά κανείς δεν γεννήθηκε κακός. Κάτι υπάρχει από πίσω, δεν μπορεί κανείς να προκαλεί με τη θέλησή του όλη αυτή την αρνητική ενέργεια. Αυτή λοιπόν, η εσωστρέφεια δεν μας επιτρέπει να ασχοληθούμε με τον άλλο, δεν μας δίνει τον χρόνο να σταματήσουμε και να σκεφτούμε τι μπορεί να είναι αυτό που υποχρεώνει έναν άνθρωπο να προκαλεί τοξικότητα. Δυστυχώς, σπεύδουμε σε γενικεύσεις. Όλα αυτά προκύπτουν από κάπου και εάν πραγματικά αφιερώναμε χρόνο να ακούσουμε τον άλλο ή να του συμπεριφερθούμε με καλοσύνη και ευγένεια, τότε τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά.

Δεν σε φθείρει όλο αυτό;

Εάν έχεις επίγνωση των πραγμάτων κι αγαπάς τον εαυτό σου και τον φροντίζεις, τότε μπορείς μάλλον να προστατευτείς. Χρειάζεται να μην παίρνεις τα πάντα προσωπικά. Τις περισσότερες φορές η αρνητική συμπεριφορά κάποιου απέναντί μας δεν έχει να κάνει άμεσα με εμάς, αλλά με μία δική του ανασφάλεια και ανάγκη να προστατεύσει τον εαυτό του.

Ετοιμάζεσαι τώρα και για την παράσταση στον ΘΟΚ, την «Πρόσοψη». Πώς αισθάνεσαι που η παράσταση ανεβαίνει σε μια τόσο δυσχερή συγκυρία;

Ποια συγκυρία όμως θα ήταν απόλυτα ιδανική; Το θέατρο όπως και ο άνθρωπος είναι ζωντανοί οργανισμοί που επιβιώνουν μόνο με την προσαρμογή. Χρειάζεται κάθε φορά να βρίσκονται νέοι τρόποι και φόρμουλες για να κάνουμε τα πράγματα να λειτουργούν με τα νέα δεδομένα. Δεν γίνεται να καρτερούμε μέρα νύχτα να φυσήξει ένας αέρας.

• Μετά από μια επιτυχημένη σειρά παραστάσεων στη Λάρνακα, η παράσταση ανεβαίνει για μια μόνο φορά στη Λευκωσία, την Κυριακή 1η Νοεμβρίου στις 18:00 στην αίθουσα Μελίνα Μερκούρη. Πληροφορίες 97779275.